Jestę tłumoczę

Czyli suplement do wpisu wczorajszego.

Trollowy przekład Deszczy Castamere został przyjęty nadspodziewanie dobrze. Ba, troll dostał nawet najwyższą pochwałę, na jaką może liczyć tłumacz-amator/dyletant-i-samouk ("Muszę przyznać, że nie złozińszczyłeś tego tekstu"). Połechtana została próżność (bezdenna...) trolla. Pójdę więc za ciosem i opiszę proces powstawania tego tłumaczenia.

Primo: tłumaczenie dosłowne

Oryginał (z Wikipedii)	Tłumaczenie dosłowne (przekład własny)
And who are you, the proud lord said,	A kto ty jesteś, rzekł dumny lord/pan/władca
that I must bow so low?	że mam się kłaniać tak nisko?
Only a cat of a different coat,	Tylko kotem o innym futrze (innej barwy)
that's all the truth I know.	to cała znana mi prawda
In a coat of gold or a coat of red,	W futrze (barwy) czerwonej czy w futrze (barwy) złotej
a lion still has claws,	lew nadal ma pazury
And mine are long and sharp, my lord,	A moje są (równie) długie i ostre, milordzie/mój panie
as long and sharp as yours.	jak długie i ostre są twoje.
And so he spoke, and so he spoke,	I tak rzekł, i tak rzekł
that lord of Castamere,	ten pan/władca Castamere
But now the rains weep o'er his hall,	Ale teraz deszcze opłakują/łkają nad jego siedzibą/dworem
with no one there to hear.	a nie ma tam nikogo, żeby je/to usłyszał
Yes now the rains weep o'er his hall,	Tak, teraz deszcze opłakują/łkają nad jego siedzibą/dworem
and not a soul to hear.	I nie ma (żywej) duszy, żeby je/to usłyszała.

Nie ma rymu, nie ma rytmu, nie zgadza się liczba sylab, nie da się tego śpiewać (a przecież w oryginale to pieśń). Czyli przekład dosłowny - co było do przewidzenia - ssie na całej linii. Poza tym wypadałoby jeszcze dołożyć trochę stylizacji.

Secundo: liczenie sylab i rymy 

                 

Oryginał	Liczba sylab (rym, jeśli występuje)
And who are you, the proud lord said,	8
that I must bow so low?	6 (A: low)
Only a cat of a different coat,	8
that's all the truth I know.	6 (A: know)
In a coat of gold or a coat of red,	8
a lion still has claws,	6 (B: claws)
And mine are long and sharp, my lord,	8
as long and sharp as yours.	6 (B: yours)
And so he spoke, and so he spoke,	8
that lord of Castamere,	6 (C: Castamere)
But now the rains weep o'er his hall,	8/9
with no one there to hear.	6 (C: hear)
Yes now the rains weep o'er his hall,	8/9
and not a soul to hear.	6 (C: hear).

Język angielski jest o tyle fajny (szczególnie dla poety czy autora tekstu pieśni), że zawiera dużo prostych, jednosylabowych słów (w tym zaimków, których w wersji polskiej starałem się nie nadużywać). Ta sama jego cecha stanowi paskudne utrudnienie przy przekładzie na język polski, który dla odmiany słów jednosylabowych zawiera dużo mniej (a w szczególności: polskimi odpowiednikami angielskich słów jednosylabowych są nader często słowa wielosylabowe).
Uznałem, że ponieważ do tego tekstu została skomponowana konkretna melodia, jego przekład też powinien do niej pasować. Stąd liczenie sylab (na palcach) i zapamiętywanie lokalizacji rymów. Uprzedzając wątpliwości: w wersji śpiewanej w wersie 5 ("In a coat of gold or a coat of red") dwukrotnie "in a coat" (3 sylaby) zaśpiewane zostało tak, jakby były tu tylko 2 sylaby. Podobnie w wersach 12 ("But now the rains weep o'er his hall ") i 14 ("Yes now the rains weep o'er his hall") skrócona forma "o'er" (1 sylaba) nadal śpiewana jest jak "over" (2 sylaby). Ewentualnie: jestem już kompletnie głuchy i tłumaczenie powinno zawierać - odpowiednio - o 1 sylabę więcej/mniej. Da się zrobić.

W kwestii rymów: najgorsze w całej pracy nad tłumaczeniem było znalezienie polskiego rymu do słowa "Castamere" (wymawianym - w dużym przybliżeniu - Kastamir, z minimalnie dłuższym niż polskie "i"). Zrezygnować z niego z przyczyn oczywistych nie mogłem. Mogłem je oczywiście przenieść w inne miejsce w wersie, ale zdechłby wtedy rytm (przypominam: to się śpiewa do konkretnej melodii). Ostatecznie, biorąc pod uwagę treść i wymowę ostatnich 4 wersów zdecydowałem się na zrymowanie z nim słowa "kir". W tekście oryginalnym "deszcze opłakują dwór", w którym "nie ma nikogo, żeby to usłyszał". U mnie zatem deszcz (z uwagi na liczbę sylab w obu wersach zdecydowałem się na liczbę pojedynczą) "wyludniony dwór spowija niczym kir". Wyszła mi niechcący piętrowa metafora, z deszczem - bardzo często pojawiającym się w różnych tekstach jako "zasłona deszczu" (też metafora) - tu dosłownie rozumianym jako żałobna materia ("kir"), w którą "spowita" jest pusta siedziba (byłego) pana na Castamere ("wyludniony dwór"). Niech to jakiś polonista sprawdzi, czy nie pochrzaniłem środków stylistycznych - poprawię. Pozostałe rymy były o tyle bezproblemowe, że mogłem właściwie dopasować do siebie cokolwiek, byle mniej więcej zachować rytm i liczbę sylab.

Tertio: faktyczne tłumaczenie i wykończeniówka

Oryginał	Tłumaczenie finalne	Liczba sylab (rym)
And who are you, the proud lord said,	A ktoś ty jest, rzekł dumny pan,	8
that I must bow so low?	Że głowę kłonić mam?	6 (A: mam)
Only a cat of a different coat,	Jakiej by barwy nie był kot	8
that's all the truth I know.	To nadal zwierz ten sam.	6 (A: sam)
In a coat of gold or a coat of red,	Czerwony lew czy złoty lew,	8
a lion still has claws,	Jednaki u nich szpon,	6 (B: szpon)
And mine are long and sharp, my lord,	A moje szpony, jak i twe,	8
as long and sharp as yours.	Długie i ostre są.	6 (B:są)
And so he spoke, and so he spoke,	I tak mu rzekł, i tak mu rzekł,	8
that lord of Castamere,	Ten pan na Castamere,	6 (C: Castamere)
But now the rains weep o'er his hall,	Lecz teraz deszcz wyludniony dwór	8/9
with no one there to hear.	Spowija niczym kir.	6 (C: kir)
Yes now the rains weep o'er his hall,	Tak, teraz deszcz wyludniony dwór	8/9
and not a soul to hear.	Spowija niczym kir.	6 (C: kir).

Jak widać liczba sylab się zgadza, rymy się (prawie) zgadzają, rytm (powiedzmy że) się zgadza, na upartego da się to śpiewać do tej samej melodii. Rym B jest niedokładny, ale "on" w słowie "szpon" i "ą" w słowie "są" brzmią dostatecznie podobnie. Tłumaczenie, zgodnie z wyłożoną w jednym z poprzednich wpisów zasadą, "raczej piękne (ha, ha...), niż wierne". Stylizacja, archaizmy itd. 

Finis coronat opus.

BTW. główną inspiracją do powstania poprzedniego wpisu był metalowy cover Deszczów Castamere w wykonaniu Erica Calderone. Troll grać na niczym (oprócz komputera) nie potrafi, a śpiewać nie będzie (śpiew trolli został zaklasyfikowany jako broń masowej zagłady i jako taki zakazany jest przez wszystkie stosowne konwencje. Puszczania go więźniom zakazują wszystkie konwencje odnośnie tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania). Stąd moja próba tłumaczenia poezji. Następnym razem wezmę na warsztat jakiegoś poetę vogońskiego.